Ürtiker; deride 24 saatte orta çıkıp sönen, yer değiştiren kızarıklık, kabarıklık ve kaşıntı şikayetlerine sebep olan toplumda sık görülen bir hastalıktır.
Ürtikerin farklı tipleri vardır. En sık görülen tipi olağan ürtiker olarak adlandırılır. Hastalık haftalarca sürebilir. 6 haftadan kısa süren hastalığa akut, uzun süren hastalığa kronik ürtiker denir. Hastalık başladıktan sonra devamlı veya ara ataklar şeklinde devam edebilir. Kronik hale gelen hastalık bazen yıllarca sürebilir.
Ürtikerin yüzde doksan sebebi bulunamaz. Son 1 ayda geçirilen nezle, grip, idrar yolu enfeksiyonu gibi enfeksiyonlar, son 1 ayda içilen ağrı kesici, kas gevşetici, antibiyotik başta olmak üzere her türlü ilaç ürtikere sebep olabilir. Alkol gibi içecekler, katkılı gıda maddeleri, çilek, domates, fındık, ceviz , balık gibi yiyecekler ürtikerden sorumlu olabilir. Bazı kronik ürtikerde sebep kişinin kendi kanındaki bazı otoantikorların deride alerjik madde salınımına sebep olmasıdır. Başlamış olan ürtiker atağını duygusal stres de arttırabilir.
Tanı muayene bulguları ile konulur. Sebep olan nedenler hekim tarafından sorgulanır. Gerekli görülürse kan ,idrar ve gayta tetkiki istenebilir. Bilinenin aksine alerji testlerinin ürtikerin birçok tipinin tanısında yeri yoktur. Zaten alerji sebebiyle aktif olan deriye deri yolu ile alerji testi yapmak uygun değildir. Kandan bakılan alerji testlerinin de tanıda değeri azdır.
Olağan ürtiker dışında tetikleyici sebeplerle anılan soğuk, basınç, güneşe maruziyetle oluşan(solar) ürtiker, vücut ısısının artmasıyla oluşan kolinerjik ürtiker ve bazı maddelerin teması ile oluşan kontakt(temas) ürtiker gibi özel isimlendirilmiş farklı ürtiker tipleri de mevcuttur.
Ürtikerin daha derin dokularda oluşması ile göz çevresi,dudaklarda vücudun farklı yerlerinde şişlik kaşıntı ile seyreden haline anjioödem denir. Anjioödem ellerde oluşursa ağrıya, ağız içinde oluşursa nefes darlığı ve yutma güçlüğüne sebep olabilir. Nefes yolunu tıkayarak hayati tehlike oluşturabilir.Anjioödem şişliği 24 saatten uzun sürmektedir. Tek başına veya ürtiker ile beraber görülebilir.
Tedavide kötüleştiren sebepler ortadan kaldırılır. Ağır egzersiz yapılmamalı ,aşırı sıcak ve soğuk ortamlarda bulunulmamalı. Alkol alınmamalı. Çok gerekli olmadıkça parasetamol dışında ağrı kesici ve aspirin alınmamalı. Boya ve katkı maddeler içeren gıdalardan uzak durulmalıdır.
Hastalığı kontrol altına almak için bazı hap ve iğne tedavileri uygulanmaktadır. Hastalığın süresi kişiden kişiye değiştiği için bazı hastaların uzun süre düzenli ilaç kullanması gerekmektedir.
Uzm. Dr. Tuğba Şen Dikey
Dermatoloji Uzmanı